Rimske Luperkalije

Da su Rimljani uvijek bili raspoloženi za zabavu govori nam i jedna od najznačajnijih svetkovina antičkog Rima – Lupercalia. Održavala se svake godine od 13. do 15. februara. Glavna svečanost je započinjala na brežuljku Palatina, ispred pećine Lupercal, jer se vjerovalo se da je u toj pećini vučica nahranila Romula i Rema. Tu su svećenici koji su se zvali Luperci (vučja braća) žrtvovali dva jarića i psa, zatim je slijedila inicijacija novih svećenika koji su se nazivali Creppi. Njima bi se pred oltarom čelo mazalo krvlju životinja nožem koji se koristio u žrtvovanju, a zatim se brisalo vunom koja je bila umočena u mlijeko.

Slijedio je najpopularniji dio svečanosti, kada bi dvojica golih Luperaca, zaogrnuta samo oderanom kožom jaraca trčala oko Palatina držeći bičeve u ruci i udarajući prolaznike, žene i bedeme grada. Smatra se da su na taj način “dijelili” plodnost okupljenima.

Nekoliko je nepoznanica koje se tiču Luperkalija i njihovog značenja, oko čega se nisu slagali ni antički školarci, jer je ova svetkovina mnogo starija i od Rima. Smatra se da ima predindoeuropsko podrijetlo i da vuče korijene iz 6. st. pr. Kr.

Jedna od nepoznanica je kome su Luperci zapravo služili. Kako prenosi M. Miličević u svojoj knjizi “Rimski kalendar” Ovidije je pisao da su štovali Fauna koji odvraća vukove od stada, a Livije da je bog Luperka bio Inuus koji je najprije identficiran s Panom a onda obojica s Faunom. Isto tako nije jasno da li se uistinu radilo o ritualu plodnosti ili očišćenja, jer prilikom svečanosti Luperci su udarali i trudne žene koje su već bile plodne. Većina je ipak mišljenja da se radilo o kultu plodnosti jer su i same žene stajale u red ne bi li ih svećenici dodirnuli.

U svakom slučaju ovo je veoma važna i poznata svečanost na kojoj je sudjelovao i Cezar kojemu je jednom prilikom prišao i pijani Antonije u ulozi golog Luperka te mu ponudio krunu od zlatnog lovorova lišća. Kasnije je rimska viša klasa izgubila zanimanje za Luperkalije koje su se održale sve do 5. st. kada ih je papa Gelazije I. uspio ukinuti, te na njezino mjesto, ne bi li Luperkaliji napokon stao na kraj uveo Kalandoru ili svijećnicu koja se prema gregorijanskom kalendaru slavi 2. veljače.